کد مطلب:46210 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

دليل ممكن الوجود بودن عالم ماده چيست ؟

براي اثبات امكاني بودن ماده ، راه هاي متعددي هست ، از جمله : راه اول - تحليل ذاتي : اگر مفهوم ( ( ممكن الوجود ) ) به درستي تصور شود به راحتي مي توان حكم كرد كه ماده چنين وضعيتي دارد.مقصود از ممكن الوجود چيزي است كه وقتي عقل ذات آن شي را به تنهايي وپيراسته از هر چيز ديگري در نظر بگيرد نه ضرورت وجود براي آن اثبات مي شود و نه ضرورت عدم . مثلا اگر شما برج ايفل را در ذهن خود تصور كنيد -بدون در نظر گرفتن عوامل سازنده آن مانند عوامل مادي ، انساني و شرايطخارجي ديگر - در اين صورت اين پرسش مطرح مي شود كه آيا چيزي با آن خصوصيت با وجود و هستي چه رابطه اي دارد؟ در اينجا ابتدا چند فرض مي توان مطرح كرد : الف ) اين كه چيزي في نفسه يعني به خودي خود و فارغ ازلحاظ هيچ چيز حتي عوامل به وجودآورنده آن ، ضرورت وجود دارد .يعني وجود آن حتمي و عدم آن محال است . چنين فرضي به معناي وجوب وضرورت ذاتي است و بلافاصله ذهن شما چنين فرضي را رد مي كند؛ يعني ،اعلام مي دارد كه با صرف تصور ذات و ماهيت چنين برجي هرگز نمي توان گفت كه وجودش حتمي و ضروري است و عدمش محال و غيرممكن است . ب ) احتمال ديگر آن است كه وقتي برج ايفل به تنهايي تصور شود، وجود آن محال و عدمش ضروري و حتمي به نظر آيد .اين فرض نيز بلافاصله توسط ذهن ردخواهد شد؛ يعني عقل به اين نتيجه مي رسد كه هيچ دليلي بر استحاله وجود آن نيست ، زيرا در ذات معنا تناقض يا استلزام تناقضي وجود ندارد تا عدمش واجب و وجودش محال باشد .ج ) احتمال ديگر آن است كه هم وجود آن ممكن باشد و هم عدمش ، به عبارت ديگر نه عدم آن ضروري باشد و نه وجودش و نه عدمش محال باشد و نه وجودش ، بلكه وجود و عدم آن هر دوممكن است اما تحقق هر يك بستگي به اموري خارج از ذات دارد، يعني اگرعلت تامه و هستي بخش آن وجود داشته باشد، آن چيز وجود پيدا مي كند و اگرعلت پديدآورنده اش مفقود باشد آن چيز نيز مفقود خواهد بود .بنابراين سرنوشت او در خارج از ذات تعيين خواهد شد و بود و نبودش وابسته به بود ونبود علت است . اكنون از شما مي پرسيم اگر ذهن ماده را - هر ماده اي را - تصوركند كدام يك از احتمالات سه گانه را در موردش صادق مي بيند؟ الف ) مسلمااحتمال نخست صادق نيست ، زيرا ضرورت وجود به معناي استحاله عدم است ، در حالي كه از فرض عدم وجود ماده عقلا محالي لازم نمي آيد .به عبارت ديگر فرض عدم ماده مشتمل بر تناقض دروني Contradictory ( Self ) يا استلزام تناقض نيست . ب ) احتمال دوم نيز صادق نيست ، زيرا فرض وجود ماده هم مستلزم محال نيست . ج ) در نتيجه فرض سوم به طريق خلف اثبات مي شود،يعني چيزي كه با تصور ذاتش به تنهايي نه استحاله وجود و نه استحاله عدم دارد ممكن الوجود است و ممكن الوجود با فرض وجود علت هستي بخش وجوب و وجود مي يابد ( منظور وجوب غيري است نه وجوب ذاتي ) و با فرض فقدان علت محال و معدوم است ( در اينجا نيز مراد استحاله غيري است نه ذاتي ) . آنچه گذشت اثبات امكان در ماده از طريق تحليل عقلي ذات ماده است و در اين مورد فرقي بين يك ماده و ماده ديگر نيست . راه دوم - برهان حركت : در اين برهان به خصوصيات وجودي واجب الوجود ممكن الوجود توجه مي شود .يكي از ويژگي هاي واجب الوجود تغييرناپذيري است . زيرا تغيير وحركت به معناي اين است كه حالتي سابقا وجود داشت و زايل شد و حالت جديدي كه قبلا وجود نداشت پديد آمد .به عبارت ديگر تغيير و حركت مساوي است با زوال و حدوث ، در حالي كه واجب الوجود يعني چيزي كه عدم و فقدان و زوال در ذاتش راه ندارد و فرض عدم براي آن محال است . در حالي كه ماده دايما در سيلان و حركت است و هر آن صورتي را از دست مي دهد وصورت جديدي باز مي يابد .صورت پيشين اكنون وجود ندارد، پس واجب الوجود نيست و صورت كنوني نيز قبلا نبود و نبودن خلاف ضرورت ذاتي است . ;